 |
|
Vijver biologisch evenwicht
|
Biologisch evenwicht van het vijverwater
De waterwaarden in uw vijver en over hoe u ze kunt controleren en optimaliseren
Waterwaarden van het vijverwater
Goede waterwaarden in de vijver zijn van belang voor het verkrijgen van een mooie heldere vijver met een goed biologisch evenwicht. Een beperkt aantal eenvoudig te meten waterwaarden bepaalt of u een gezonde en probleemloze vijver krijgt.
Goede waterwaarden in de vijver zijn van belang voor het verkrijgen van een mooie heldere vijver met een goed biologisch evenwicht. Een beperkt aantal eenvoudig te meten waterwaarden bepaalt of u een gezonde en probleemloze vijver krijgt.
Basisprincipe
Om zuurstof te produceren verbruiken uw vijverplanten overdag vrije koolstofdioxide in het water. 's Nachts is dit proces precies omgekeerd. Ook algen, in feite gewoon planten, gebruiken koolstofdioxide en produceren zuurstof. Een juiste balans tussen koolstofdioxide en zuurstof in de vijver is helaas zeldzaam en lastig te bereiken of in stand te houden. Bijvoorbeeld door een teveel aan planten (of algen) ten opzichte van het dierlijk leven in uw vijver, kan een tekort aan koolstofdioxide ontstaan. Een voortdurende beluchting door een pomp of een fontein kan zelfs al een oorzaak zijn, evenals een slechte bacteriologische huishouding. Een voortdurend gebrek aan koolstofdioxide en teveel aan zuurstof in het water geeft onherroepelijk problemen in de vijver. Een omgekeerde situatie ook, een teveel aan koolstofdioxide en te weinig zuurstof is even riskant. Het is immers de balans of het biologisch evenwicht in de vijver die ervoor zorgt dat deze mooi, gezond en helder blijft.
Om zuurstof te produceren verbruiken uw vijverplanten overdag vrije koolstofdioxide in het water. 's Nachts is dit proces precies omgekeerd. Ook algen, in feite gewoon planten, gebruiken koolstofdioxide en produceren zuurstof. Een juiste balans tussen koolstofdioxide en zuurstof in de vijver is helaas zeldzaam en lastig te bereiken of in stand te houden. Bijvoorbeeld door een teveel aan planten (of algen) ten opzichte van het dierlijk leven in uw vijver, kan een tekort aan koolstofdioxide ontstaan. Een voortdurende beluchting door een pomp of een fontein kan zelfs al een oorzaak zijn, evenals een slechte bacteriologische huishouding. Een voortdurend gebrek aan koolstofdioxide en teveel aan zuurstof in het water geeft onherroepelijk problemen in de vijver. Een omgekeerde situatie ook, een teveel aan koolstofdioxide en te weinig zuurstof is even riskant. Het is immers de balans of het biologisch evenwicht in de vijver die ervoor zorgt dat deze mooi, gezond en helder blijft.
Precaire cirkel van voedingsstoffen
De belangrijkste voedingsstoffen voor plantaardige mechanismen, dus ook voor vijverplanten en algen, zijn nitraten en fosfaten. Met behulp van het zonlicht worden deze voedingsstoffen ingezet voor de groei. Nitraten en fosfaten komen op verschillende manieren in de vijver. Door het vele gebruik van kunstmest en dierlijke mest in de landbouw, schoonmaakmiddelen etc, is de hoeveelheid fosfaten en nitraten in ons ecosysteem en waterhuishouding enorm toegenomen. Door regenval, inspoelen van grondwater en dergelijke komen ze dus ook in de vijver terecht. Daarnaast breken de micro-organismen in uw vijver voortdurend allerlei organisch afval af. Hierbij moet u denken aan bladafval en plantenresten, aan de uitwerpselen van vissen en andere dieren, maar ook aan niet opgegeten visvoer. Bij de afbraak van dit organisch afval komen koolstofdioxide (CO2) en ammoniak vrij. Dit ammoniak wordt door bacteriën omgezet in nitriet en vervolgens in nitraat dat als voeding voor de planten dient. In een uitgebalanceerde vijver is deze toevoer geen probleem omdat de planten ook deze voeding opnemen. Helaas leert de praktijk dat deze cyclus snel verstoord raakt waardoor er een overschot aan voedingsstoffen ontstaat en dat daarmee problemen beginnen.
De belangrijkste voedingsstoffen voor plantaardige mechanismen, dus ook voor vijverplanten en algen, zijn nitraten en fosfaten. Met behulp van het zonlicht worden deze voedingsstoffen ingezet voor de groei. Nitraten en fosfaten komen op verschillende manieren in de vijver. Door het vele gebruik van kunstmest en dierlijke mest in de landbouw, schoonmaakmiddelen etc, is de hoeveelheid fosfaten en nitraten in ons ecosysteem en waterhuishouding enorm toegenomen. Door regenval, inspoelen van grondwater en dergelijke komen ze dus ook in de vijver terecht. Daarnaast breken de micro-organismen in uw vijver voortdurend allerlei organisch afval af. Hierbij moet u denken aan bladafval en plantenresten, aan de uitwerpselen van vissen en andere dieren, maar ook aan niet opgegeten visvoer. Bij de afbraak van dit organisch afval komen koolstofdioxide (CO2) en ammoniak vrij. Dit ammoniak wordt door bacteriën omgezet in nitriet en vervolgens in nitraat dat als voeding voor de planten dient. In een uitgebalanceerde vijver is deze toevoer geen probleem omdat de planten ook deze voeding opnemen. Helaas leert de praktijk dat deze cyclus snel verstoord raakt waardoor er een overschot aan voedingsstoffen ontstaat en dat daarmee problemen beginnen.
Belangrijke waterwaarden in uw vijver
Bovenstaande processen resulteren in bepaalde chemische waarden. Verschillende elementen en hun gehalte in het vijverwater bepalen de totale waterkwaliteit. Ze zijn dus belangrijk voor het creëren en in stand houden van een optimaal functionerend biologisch evenwicht in de vijver.
Bovenstaande processen resulteren in bepaalde chemische waarden. Verschillende elementen en hun gehalte in het vijverwater bepalen de totale waterkwaliteit. Ze zijn dus belangrijk voor het creëren en in stand houden van een optimaal functionerend biologisch evenwicht in de vijver.
Voor een vijver zijn drie hoofdwaarden van belang:
Meetwaarde | Streefwaarde |
| pH of zuurgraad | 7 - 8,5 |
| kH of carbonaathardheid | > 6 |
| gH of gezamenlijke hardheid | > 10 |
pH of zuurgraad
Deze factor is van groot belang bij het streven naar een goede waterconditie en heeft een grote invloed op een goede groei en gezondheid van de planten en vissen in uw vijver.
Een neutrale waarde ligt tussen 7 en 8,5 Daarboven of daarbeneden is er sprake van een slecht (zuur of basisch) vijvermilieu.
Bij voortdurende afwijkingen van de streefwaarde ontstaat er een regelrechte bedreiging voor uw vissen en planten.
- pH-waarde te laag: Een zuur vijvermilieu door een teveel aan koolstofdioxide = een tekort aan zuurstof.Oorzaken kunnen zijn te veel vissen in de vijver, te weinig nitrificerende bacteriën of een slecht werkend filter, teveel bodemslib of ander organisch afval, een te lage gH-waarde of soms ook filtratie dmv turf.Mogelijke gevolgen: vissterfte zonder aantoonbare ziekte, aantasting van de slijmhuid, ontstoken kieuwen, bloeddoorlopen vinnen.
Ook stopt de groei van waterplanten of sterven ze af. Niet of nauwelijks werking van de biologische filter. - pH-waarde te hoog:
Een alkalisch vijvermilieu door te weinig koolstofdioxide = teveel zuurstof.
Oorzaken kunnen zijn, een nieuw gemetselde vijver of gebruikte stenen en rotsen met een hoog kalkgehalte of het teveel toedienen van vijverkalk.
Verder kunnen grote hoeveelheden van één soort waterplant met alkalische werking (bijv. waterpest en hoornblad), een slechte bacteriehuishouding, een te uitbundige groei van zuurstofplanten of een explosieve groei van zweef- en draadalgen ook zorgen voor een hoge ph.
Mogelijke gevolgen: stress bij de vissen, met als gevolg allerlei ziekten en infecties, aantasting van de slijmhuid en kieuwen, vissterfte schijnbaar zonder aantoonbare reden (ammoniakvergiftiging), stagnatie in de plantengroei of sterfte, witte aanslag op de planten onder water. Niet of nauwelijks werking van de biologische filter.
kH tijdelijke of carbonaathardheid
Als er een overschot aan koolstofdioxide in de vijver is, verbindt deze zich onder optimale omstandigheden aan de elementen calcium en magnesium, mits deze uiteraard aanwezig zijn.
Hieruit ontstaat carbonaat en de aanwezige hoeveelheid carbonaat wordt in het kH-gehalte weergeven.
Indien er te weinig koolstofdioxide beschikbaar is voor de planten om te groeien, wordt dit aan het carbonaat onttrokken.
In die zin, fungeert het carbonaat als een soort veiligheidsbuffer met betrekking tot de zuurgraad of pH-waarde.
Een goed kH-gehalte kan dus een sterk schommelende pH-waarde voorkomen.
Door periodiek het kH-gehalte van de vijver te meten en het verloop te volgen, kan men bepalen of de werking van de nitrificerende bacteriën in de vijver voldoende aanwezig is.
Immers, als dat niet het geval is zullen de planten koolstofdioxide onttrekken aan het carbonaat waardoor de kH-waarde een dalende lijn zal weergeven en dit uiteindelijk een te lage pH-waarde tot gevolg zal hebben.
Sterker nog, als de kH-buffer eenmaal is 'opgebruikt' kan er heel plotseling een sterke verzuring ( een zogenaamde 'crash) 'van de vijver optreden met alle gevolgen van dien.
Als er een overschot aan koolstofdioxide in de vijver is, verbindt deze zich onder optimale omstandigheden aan de elementen calcium en magnesium, mits deze uiteraard aanwezig zijn.
Hieruit ontstaat carbonaat en de aanwezige hoeveelheid carbonaat wordt in het kH-gehalte weergeven.
Indien er te weinig koolstofdioxide beschikbaar is voor de planten om te groeien, wordt dit aan het carbonaat onttrokken.
In die zin, fungeert het carbonaat als een soort veiligheidsbuffer met betrekking tot de zuurgraad of pH-waarde.
Een goed kH-gehalte kan dus een sterk schommelende pH-waarde voorkomen.
Door periodiek het kH-gehalte van de vijver te meten en het verloop te volgen, kan men bepalen of de werking van de nitrificerende bacteriën in de vijver voldoende aanwezig is.
Immers, als dat niet het geval is zullen de planten koolstofdioxide onttrekken aan het carbonaat waardoor de kH-waarde een dalende lijn zal weergeven en dit uiteindelijk een te lage pH-waarde tot gevolg zal hebben.
Sterker nog, als de kH-buffer eenmaal is 'opgebruikt' kan er heel plotseling een sterke verzuring ( een zogenaamde 'crash) 'van de vijver optreden met alle gevolgen van dien.
gH totale of gezamenlijke hardheid
Een factor van belang als het gaat om evenwicht in de vijver en waterkwaliteit, hoewel er door anderen ook teveel, zo niet alles, aan wordt opgehangen. Zo wordt er beweerd dat een hoge gH-waarde algen in de vijver helpt bestrijden, hetgeen onzin is.
Het helpt wel omdat de planten beter zullen groeien, maar er is veel meer voor nodig om een vijver vrij van algen te maken en te houden.
De gH-waarde wordt bepaald door de aanwezige hoeveelheid calcium en magnesium en dit bepaalt de mate van stabiliteit en evenwicht in uw vijver.
Zoals boven vermeld, zijn deze stoffen noodzakelijk voor het binden van andere stoffen zoals koolstofdioxide maar binden ze ook schadelijke stoffen zoals fosfaten en metalen.
Gesteld kan worden dat bij een sterk afwijkende gH-waarde het koolstofdioxide-bufferproces als onder kH beschreven wordt belemmerd of bemoeilijkt.
Voor een goede groei van de vijverplanten is een minimale gH-waarde van 8 nodig, maar een gH-waarde van 10 of hoger is aanbevolen.
Andere zaken zoals de mineralenbalans (zie hier onder) en de juiste voeding voor vijverplanten spelen hierbij eveneens een rol.
Een factor van belang als het gaat om evenwicht in de vijver en waterkwaliteit, hoewel er door anderen ook teveel, zo niet alles, aan wordt opgehangen. Zo wordt er beweerd dat een hoge gH-waarde algen in de vijver helpt bestrijden, hetgeen onzin is.
Het helpt wel omdat de planten beter zullen groeien, maar er is veel meer voor nodig om een vijver vrij van algen te maken en te houden.
De gH-waarde wordt bepaald door de aanwezige hoeveelheid calcium en magnesium en dit bepaalt de mate van stabiliteit en evenwicht in uw vijver.
Zoals boven vermeld, zijn deze stoffen noodzakelijk voor het binden van andere stoffen zoals koolstofdioxide maar binden ze ook schadelijke stoffen zoals fosfaten en metalen.
Gesteld kan worden dat bij een sterk afwijkende gH-waarde het koolstofdioxide-bufferproces als onder kH beschreven wordt belemmerd of bemoeilijkt.
Voor een goede groei van de vijverplanten is een minimale gH-waarde van 8 nodig, maar een gH-waarde van 10 of hoger is aanbevolen.
Andere zaken zoals de mineralenbalans (zie hier onder) en de juiste voeding voor vijverplanten spelen hierbij eveneens een rol.