1. Het belangrijkste onderhoud, de bacteriën in het moerasfilter

De goede werking van het moerasfilter hangt af van de plantengroei, maar is nog meer direct afhankelijk van de aanwezigheid en ontwikkeling van bacteriën rond de plantenwortels.
Een goed werkend moerasfilter draagt in belangrijke mate bij aan een goede waterkwaliteit, maar omgekeerd kan het deze in versnelde mate doen verslechteren in het geval van een slechte bacteriële werking in het moerasfilter.

Voorwaarden voor een goede bacteriegroei zijn de aanwezigheid van voldoende zuurstof en voedingsstoffen, de watertemperatuur en de waterkwaliteit.
In een moerasfilter zullen de eerste drie meestal geen probleem voor de bacteriën vormen, maar de waterkwaliteit is iets dat gecontroleerd en eventueel bijgestuurd moet worden.
Daarom is het nodig om regelmatig aandacht en onderhoud te besteden aan een goed bacteriële werking door de waterkwaliteit te testen en optimaal te houden.
Optimaal in deze is een PH waarde (zuurgraad) van 7-8 en een GH waarde (hardheid) van minimaal 10.
De PH waarde is van belang omdat bij een afwijkende waarde bepaalde bacteriën zich niet goed kunnen vermeerderen.
De GH waarde speelt een grote rol bij de groei van de planten en het binden van fosfaten in het filter. 
Om een goede waterhardheid te krijgen en te houden, voegt u op regelmatige basis GH-Plus of Biostable  toe aan het water.
Alles over het controleren en bijstellen van de waterwaarden, leest u hier
Een nieuw aangelegd of schoongemaakt moerasfilter voorziet u altijd van de bacteriecultuur BioBacter om een goede opstart te bewerkstelligen of gebruik ons complete opstartpakket voor nieuwe vijvers.

n.b. Als het water in de winter kouder wordt, neemt de bacteriegroei sterk af.
Dit betekent echter niet dat het moerasfilter stilgelegd kan of moet worden.
Integendeel, ook in de winter is het nodig om de watercirculatie op gang te houden om het geheel afsterven van de bacteriecultuur te voorkomen.
Bijkomend voordeel is, dat moerasfilter en vijver minder snel zullen bevriezen.

2. Het onderhoud aan de helofyten of moerasplanten
De planten in het moerasfilter groeien door de voedingsstoffen uit het water op te nemen.
Dat betekent dus dat we hun groei moeten stimuleren door ze een aantal keren per jaar te snoeien en uit te dunnen.
Met name de harde groeiers moeten in toom worden gehouden om te voorkomen dat ze het hele moerasfilter overwoekeren.
Haal ook steeds alle dode en geel geworden delen weg, alsook zaaddozen.
Hiermee zorgt u voor een moerasfilter dat het hele jaar door optimaal werkt.
Uiteraard snoeit u niet de bloeiende planten maar haalt u uitgebloeide delen later weg.
Snoei voor de laatste keer in augustus/september en voor het eerst weer aan het begin van het seizoen na de eerste bloei.
Voor meer tips en informatie over najaars- en winteronderhoud, klik hier

3. Het periodieke onderhoud aan het filtersubstraat
Als u een opvangbak met bodemdrain hebt voorzien in het moerasfilter, kunt u deze periodiek opendraaien en het gezonken slib laten weglopen.
Het substraat kan deels worden ontdaan van vuil door het water met kracht in tegengestelde richting als de gebruikelijke flow door het substraat te pompen. Dit kan bijvoorbeeld met een krachtige dompelpomp.
Probeer zoveel mogelijk het verontreinigde water op te vangen en af te voeren.
Overigens kan een goed aangelegd en onderhouden moerasfilter, afhankelijk van de vuilbelasting,  het gemakkelijk 6-10 jaar volhouden zonder dicht te slibben en sommige slibben zelfs helemaal nooit dicht. U kunt de onderhoudstermijn drastisch verlengen door het periodiek gebruik van Oxy-Boost. Dit product verbindt zich met alle organische afval en slib in het moerasfilter waardoor het langer schoon zal blijven. Vooral bij een downflow systeem is het regelmatig gebruik van Oxy-Boost aan te bevelen.
U constateert aan de hand van steeds verder verslechterende waterwaarden en aan een eventueel sterk verminderende output van de pomp vanzelf wanneer het moerasfilter aan het dichtslibben is en aan een grote schoonmaakbeurt toe is.

4. De grote schoonmaak van het moerasfilter
De geschikte tijd om groot onderhoud aan een moerasfilter te verrichten is zo laat mogelijk in het najaar of zo vroeg mogelijk in het voorjaar. 
Dit omdat dan de belasting van de vijver laag is doordat de vissen minder actief zijn, niet of minder gevoerd worden en in het geval van een zwemvijver, deze niet wordt gebruikt.
Probeer het onderhoud zodanig te plannen dat het binnen één dag plaats kan vinden.
Dit is met name van belang voor koivijvers en vijvers met een groot vissenbestand.
Als dit niet mogelijk is, zorg dan voor een tijdelijk extra biologisch filter (denk aan de benodigde opstarttijd) en/of ververs een deel van het vijverwater.
Dit om de belasting van de vijver zo laag mogelijk te houden tijdens de periode dat het moerasfilter buiten werking is.

5. Het legen van het moerasfilter
Schakel de pomp uit en laat het waterpeil 25-30 cm zakken in het geval van een geïntegreerd of aansluitend moerasfilter.
De dam die filter en vijver scheidt moet in elk geval boven de waterspiegel komen zodat het water in de vijver en in het filter niet langer met elkaar in verbinding staan.
In het geval van een separaat moerasfilter met niveauverschil ten opzichte van de vijver, hoeft u alleen maar de pomp uit te zetten.
Daarna graaft u de moerasplanten uit en zet deze met hun wortels in met water gevulde bakken.
Bij grote hoeveelheden of erg grote planten kunt ze eventueel ook, met de wortels in het water, op de vijverrand te leggen.

Tip!
Dit is een goed moment om te groot geworden moerasplanten te splitsen, te snoeien of gewoon te verwijderen door ze op de composthoop te gooien.

6. Het reinigen van het substraat
Schep het substraat deel voor deel uit het moerasfilter in een bak en reinig het grondig met het water in het moerasfilter.
Dit kunt u doen door het substraat goed te wassen in bijvoorbeeld, een speciekuip waarin gaten in de bodem zijn geboord.
Vervolgens legt u het gewassen substraat op een stuk landbouwplastic of iets dergelijks buiten het moerasfilter.
Bega nooit de klassieke fout om het granulaat met schoon leidingwater te reinigen!
Hiermee spoelt u niet alleen de vuildeeltjes weg (waar het eigenlijk om gaat) maar vernietigt u ook de in het substraat aanwezige bacteriebestand.
Als u een laag van het substraat op deze manier hebt verwijderd, pompt u het oppervlaktewater weg met bijvoorbeeld een dompelpomp en gaat u daarna verder met de volgende laag substraat.

7. Het reinigen en inspecteren van de materialen
Als op deze manier het moerasfilter leeg is gemaakt, controleert u of het beschermingsdoek onder het substraat niet aan vervanging toe is.
Dan maakt u de wanden, bodem (voorzichtig met de vijverfolie) en eventueel aanwezige opvangbak schoon.
Bij aanwezige drainagebuizen, controleert en reinigt u deze ook.
Mochten er delen van de drainagebuis zodanig zijn dicht geslibd dat ze niet meer goed schoon te maken zijn, vervang ze dan. Uiteraard maakt u ook de pomp en filters schoon.
Wellicht onnodig om te zeggen, maar gebruik nooit schoonmaakmiddelen!

8. Herstarten van het moerasfilter
U kunt nu het moerasfilter weer gaan vullen met het schoongemaakte substraat, de planten en schoon leidingwater.
Als het moerasfilter weer helemaal is gevuld, kan de pomp weer aan en de circulatie weer beginnen.
Vanwege de schoonmaakwerkzaamheden zal de bacteriehuishouding sterk verkleind zijn.
Voeg daarom zo snel mogelijk de bacteriecultuur BioBacter toe waardoor het moerasfilter zijn filterende werk sneller zal hervatten.
Eveneens verdient het aanbeveling om de GH waarde te controleren en indien nodig, GH-Plus of nog beter, Biostable toe te voegen om de plantengroei te stimuleren.

9. Een oogje in het zeil houden
Wees tijdens de opstartfase van het moerasfilter altijd extra alert op afwijkende waterwaarden en stuur deze bij indien nodig.
Met name de pH waarde is belangrijk en een goede indicator voor de waterkwaliteit.
Ververs eventueel een aantal keren een deel van het vijverwater totdat de waterwaarden zich stabiliseren.

Meer informatie over de werking en het zelf aanleggen van een moerasfilter
Over de werking en het nut van bacterien in vijver en filter
Lees hier meer over snel en goed opstarten van een nieuw moerasfilter

Over problemen van zwemvijvers met een plantenfilter